Jeolojik Yap?
Amasya ve çevresi çok farkl? jeolojik dönemlerde birbirinden çok farkl? ortamlarda geli?mi? kaya topluluklar? ile zengin ve oldukça karma??k bir jeolojik yap?ya sahiptir. Bölgede gözlenen kaya birimleri günümüzden yakla??k olarak ~430 milyon y?l önce olu?mu? ve ba?kala??ma u?ram?? kayalardan günümüzde ovalarda çökelen alüvyona kadar uzanmaktad?r.
Amasya, Sakarya k?tas? olarak isimlendirilmi? eski bir k?tan?n do?u uzant?s?n? olu?turan Tokat masifinin içerisinde yer al?r. Tokat masifi, bat?da Çank?r? havzas?, güneyde Neotetis okyanusunun s?n?r?, kuzeyde ise Kuzey Anadolu Fay? ile s?n?rlan?r. Bölge, Pontidler olarak adland?r?lan ve tüm Karadeniz ?eridi boyunca izlenen da? ku?a??n?n bir parças?d?r.
Günümüzden ~29 milyon y?l önce Karadeniz da? ku?a?? (Pontidler) yükselmeye ba?lam?? ve devam?nda Kuzey Anadolu Fay?n?n (~11 my) ve onun yan kollar?n?n olu?mas?yla birlikte bölgenin güncel co?rafyas? (akarsular, ovalar ve da?lar) belirginle?mi?tir. Bu durumun morfolojik ifadesi havzalar?n aç?lmas? ile havza s?n?rlar?n?n yükselmesidir. Havzalar?n zaman içerisinde geni?lemesi ve derinle?mesi ile birlikte havza içlerinde kal?n bir çökel örtü olu?tururken, havza kenarlar?nda ise eskiden günümüze akarsu ve vadi sistemlerinin ürünü olan alüvyal yelpazeler olu?ur. Amasya çevresinde büyük bir alan kaplayan genç havzalar (Suluova, Geldingen, Ta?ova ve Ayd?nca ovalar?) bu dönemde olu?mu?tur ve bunlar?n içlerinde alüvyon çökelmesi hala sürmektedir.
Bölge jeolojisi Paleozoyik ya?l? dayan?kl? metamorfik (ba?kala??m) kayalardan havza içlerinde ve akarsu yataklar?nda olu?mu? güncel zay?f birimlere kadar uzanan geni? bir yelpazede kaya topluluklar?na sahiptir. Bu kaya topluluklar? aras?ndaki s?n?rlar ço?unlukla eski tektonizmaya ba?l? olan yap?sal hatlar kontrolündedir. Güncel çökeller ise aktif faylarla kesilir. Bölgede yayg?n olarak gözlenen ve geni? bir alanda yüzlek veren birimler;
Ye?il?rmak Metamorfiti ( Try); Metabazitler ve bunlarla ardalanan fillat, sleyt ve mermerlerdir.
Laçin Metaolistromal Karma???? (Try); Ye?il?ist fasiyesine özgü mineral topluluklar? içerir.
Bilecik Kireçta?? (Jb); Birim tabanda genellikle bir veya birkaç metre kal?n konglomera veya kumlu kireçta?? ile ba?lar ve üste do?ru masif kireçta??na geçer.
Amasya Formasyonu (Kam); Altta konglomera ile ba?lay?p, üste do?ru karbonat kireçta?lar?na, daha sonrada beyaz, pembe ve k?rm?z? renklerde, killi, ince ve belirgin kireçta?lar?na geçer.
Lokman Formasyonu (Klo), Altta konglomera, üste do?ru marn ara katk?l?, bol bitki k?r?nt?l? bir kumta??na geçer. Lokman formasyonu içerisinde bulunan fosiller s?? bir denizel ortam? (resif ve delta) belirtmektedir.
Çekerek Formasyonu (Tcek); Kumta??, siltta?? ve karbonatl? kumta?? egemendir.
Göynücek Formasyonu; Andezit, bazaltik andezit, trakit gibi lavlar ile aglomera ve tüflerdir. Neojen K?r?nt?l? Birimleri (N); Taban? kaba bir konglomera ile olu?ur. Karbonatça zengin marnlar, siltta?? ve kilta?lar?ndan olu?ur.
Güncel Birimler (PIQ ve Q); Bu birimler akarsu ova içlerinde, akarsu vadi ve bo?azlar?n taban?nda ve taraçalarda bulunmaktad?r.
Amasya, Sakarya k?tas? olarak isimlendirilmi? eski bir k?tan?n do?u uzant?s?n? olu?turan Tokat masifinin içerisinde yer al?r. Tokat masifi, bat?da Çank?r? havzas?, güneyde Neotetis okyanusunun s?n?r?, kuzeyde ise Kuzey Anadolu Fay? ile s?n?rlan?r. Bölge, Pontidler olarak adland?r?lan ve tüm Karadeniz ?eridi boyunca izlenen da? ku?a??n?n bir parças?d?r.
Günümüzden ~29 milyon y?l önce Karadeniz da? ku?a?? (Pontidler) yükselmeye ba?lam?? ve devam?nda Kuzey Anadolu Fay?n?n (~11 my) ve onun yan kollar?n?n olu?mas?yla birlikte bölgenin güncel co?rafyas? (akarsular, ovalar ve da?lar) belirginle?mi?tir. Bu durumun morfolojik ifadesi havzalar?n aç?lmas? ile havza s?n?rlar?n?n yükselmesidir. Havzalar?n zaman içerisinde geni?lemesi ve derinle?mesi ile birlikte havza içlerinde kal?n bir çökel örtü olu?tururken, havza kenarlar?nda ise eskiden günümüze akarsu ve vadi sistemlerinin ürünü olan alüvyal yelpazeler olu?ur. Amasya çevresinde büyük bir alan kaplayan genç havzalar (Suluova, Geldingen, Ta?ova ve Ayd?nca ovalar?) bu dönemde olu?mu?tur ve bunlar?n içlerinde alüvyon çökelmesi hala sürmektedir.
Bölge jeolojisi Paleozoyik ya?l? dayan?kl? metamorfik (ba?kala??m) kayalardan havza içlerinde ve akarsu yataklar?nda olu?mu? güncel zay?f birimlere kadar uzanan geni? bir yelpazede kaya topluluklar?na sahiptir. Bu kaya topluluklar? aras?ndaki s?n?rlar ço?unlukla eski tektonizmaya ba?l? olan yap?sal hatlar kontrolündedir. Güncel çökeller ise aktif faylarla kesilir. Bölgede yayg?n olarak gözlenen ve geni? bir alanda yüzlek veren birimler;
Ye?il?rmak Metamorfiti ( Try); Metabazitler ve bunlarla ardalanan fillat, sleyt ve mermerlerdir.
Laçin Metaolistromal Karma???? (Try); Ye?il?ist fasiyesine özgü mineral topluluklar? içerir.
Bilecik Kireçta?? (Jb); Birim tabanda genellikle bir veya birkaç metre kal?n konglomera veya kumlu kireçta?? ile ba?lar ve üste do?ru masif kireçta??na geçer.
Amasya Formasyonu (Kam); Altta konglomera ile ba?lay?p, üste do?ru karbonat kireçta?lar?na, daha sonrada beyaz, pembe ve k?rm?z? renklerde, killi, ince ve belirgin kireçta?lar?na geçer.
Lokman Formasyonu (Klo), Altta konglomera, üste do?ru marn ara katk?l?, bol bitki k?r?nt?l? bir kumta??na geçer. Lokman formasyonu içerisinde bulunan fosiller s?? bir denizel ortam? (resif ve delta) belirtmektedir.
Çekerek Formasyonu (Tcek); Kumta??, siltta?? ve karbonatl? kumta?? egemendir.
Göynücek Formasyonu; Andezit, bazaltik andezit, trakit gibi lavlar ile aglomera ve tüflerdir. Neojen K?r?nt?l? Birimleri (N); Taban? kaba bir konglomera ile olu?ur. Karbonatça zengin marnlar, siltta?? ve kilta?lar?ndan olu?ur.
Güncel Birimler (PIQ ve Q); Bu birimler akarsu ova içlerinde, akarsu vadi ve bo?azlar?n taban?nda ve taraçalarda bulunmaktad?r.
